برنافام انجمن فارغ التحصیلان موسسه شهدای موتلفه اسلامی
امام عصر، لازمه حیات زمین
شیعه معتقد است که برای ادامه حیات انسان‌ها در کره زمین، وجود یک حجت الهی، امری ضروری و حتمی است؛ زیرا ادامه حیات بشر بدون درک فیض از مبدأ فیاض میسر نیست. برای بشر مادی و خاکی، امکان درک فیض بلاواسطه خداوند ممکن نیست. بنابراین آدمی در ادامه حیاتش به یک واسطه محتاج است که فیض را از مبدأ فیاض بگیرد و به نیازمندان برساند.
آن واسطه باید کسی باشد که جنبه الهی و معنوی او قوی‌تر و بالاتر از جنبه جسمانی او باشد و او، همان کسی است که در مسیر کمالات به جایی رسیده است که قابلیت درک فیض را دارد.
شیعه این شخص را معصوم و منزه از هر آلودگی می‌داند و به عنوان حجت خدا بر خلق می شناسد و معتقد است اگر حجت خدا در زمین نباشد، زمین اهلش را هلاک خواهد کرد؛ چنان‌که در سخنی از امام باقر(علیه السلام) آمده است:
«لَو أَنَّ الإمامَ رُفِعَ مِنَ الأرضِ ساحَةً لَمَاجَت بِأَهلِهَا کَمَا یمُوجُ البَحرُ بِأهلِهِ؛ اگر زمین ساعتی خالی از امام بماند اهل خود را فرو خواهد برد و چون دریایی که به موج اهلش را مضطرب و بی‌قرار سازد، در موج و اضطراب افتد».(۱)
امامت، امری مستمر
نظام امامت، نظامی الهی و انقطاع‌ناپذیر است و دوره فترت ندارد. نبود امام و حجت خدا مساوی است با نابودی و هلاکت انسان در زمین. بنابراین تا دنیا باقی است، نظام امامت برقرار خواهد بود. البته لازم نیست امام حتماً ظاهر و در منظر عامه و صاحب قدرت و حکومت باشد. آن‌چه لازم است اصل وجود امام در کره زمین است وگرنه ظهور و خفا مشکلی را ایجاد نمی‌کند؛ از همین روست که امام علی(علیه السلام) فرموده است:
«لا تَخلُوا الأرضُ مِن قَائمٍ للهِ بِحُجَّةِ إِمَّا ظَاهِراً مَشهُوراً وَ إمَّا خَائِفاً مَغمُوراً لِئَلاّ تَبطُلَ حُجَجُ اللهِ وَ بَینَاتُهُ؛ زمین از قائمی که برای خدا حجت باشد، خالی نخواهد ماند (و این حجت) یا ظاهر و مشهور است و یا اینکه بیمناک و مستور برای اینکه حجت‌های خدا و بینات او باطل نگردد و از بین نرود».(۲)
غیبت و آمادگی پذیرش
بی‌شک واپسین حجت الهی پدیده‌ای است که به این صورت هرگز در تاریخ اتفاق نیفتاده و طبیعی است که ذهن جستجوگر انسان همواره این پرسش را مطرح می‌کند که چرا چنین رخدادی پدید آمده است؟
برای تحقق یک انقلاب همه جانبه در سطح جهان وجود یک رهبر شایسته کافی نیست؛ بلکه آمادگی همگانی نیز لازم است و متأسفانه دنیا هنوز آماده پذیرش حکومت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نشده است؛ زیرا صرف اینکه ظلم و ستم عالم را فرا گرفته، کافی نیست که امام ظهور کند؛ چرا که ظلم یکی از اسباب آمادگی مردم است و یقیناً هرگاه چنین آمادگی فراهم آید، ظهور نیز قطعی و حتمی خواهد شد.
برنامه و قیام امام مهدی(علیه السلام) همانند برنامه قیام همه پیامبران الهی، از راه بهره‌گیری از وسایل و اسباب طبیعی انجام می‌گیرد و هیچ‌گاه اعجاز اساس آن را تشکیل نمی‌دهد. معجزات جنبه استثنایی دارند و در روند برنامه‌های اصلاحی رهبر آسمانی جز در موارد استثنایی دخالت نخواهد داشت. به همین دلیل همه انبیا از سلاح روز، تربیت افراد لایق، مشورت‌های لازم، طرح نقشه‌های مۆثر، تاکتیک‌های نظامی حساب شده و فراهم ساختن هر گونه امکان مادی و معنوی برای پیشبرد هدفشان استفاده می‌کردند و در انتظار این نمی‌نشستند که هر روز معجزه‌ای واقع شود و دشمن یک گام عقب‌نشینی کند و یا دوستان در پرتو اعجاز هر روز در مسیر تکامل گام بردارند. بنابراین، اجرای طرح حکومت حق و عدالت در سطح جهانی نیز باید با استفاده از وسایل مادی و معنوی لازم، تحقق پذیرد و اعجاز تنها در موارد استثنایی است. امام مهدی(علیه السلام) آئین و مذهبی جدید با خود نمی‌آورد؛ بلکه او طرح‌های انقلابی اجرا نشده الهی را به اجرا در می‌آورد.
از سوی دیگر برای ظهور حضرت، چند نوع آمادگی لازم است تا آن حضرت ظهور کند و طرح حکومت حق و عدل را ارائه نماید؛ وگرنه بدون چنین آمادگی‌ها ظهور امام مثمرثمر نخواهد بود.
آمادگی روانی
مردم جهان باید به قدر کافی تلخی این وضع نابسامان و بی‌عدالتی‌ها را درک کنند. باید نارسایی و ضعف قوانین بشری را برای اجرای عدالت اجتماعی لمس کنند. باید این حقیقت را بیابند که تنها در سایه اصول و پیوندهای مادی و ضمانت اجرایی موجود و مقررا خودساخته‌ی انسان‌ها مشکل جهان حل نمی‌شود؛ بلکه مشکلات هر روز متراکم‌تر می‌شود.
مردم جهان باید احساس کنند که بحران‌های کنونی زائیده نظامات کنونی است و این نظامات از حل بحران‌ها عاجزند. باید درک کنند که برای رسیدن به این هدف بزرگ، اصول و نظام‌های تازه لازم است که متکی به ارزش‌های انسانی، ایمان، عواطف بشری و اخلاق باشد، نه اینکه تنها بر اصول خشک، بی‌روح و نارسای مادی استوار باشد.
مردم جهان باید بدانند صنایع اگر به صورت بتی درآیند، بر حجم مشکلات کنونی می‌افزایند و به ابعاد ویرانی و ضایعات جنگ‌ها وسعت می‌بخشند. مردم باید تشنه شوند و تا تشنه نشوند، به سراغ چشمه‌های آب نمی‌روند. تا در مردم جهان تقاضایی نباشد، عرضه هر نوع برنامه اصلاحی مفید مۆثر نخواهد بود؛ چرا که قانون عرضه و تقاضا، بیش از آن‌چه در مسائل اقتصادی مورد توجه باشد، باید در مسائل اجتماعی مورد توجه قرار گیرد.
آمادگی فرهنگی و صنعتی
گرد آوردن تمام مردم جهان در زیر یک پرچم و کوتاه ساختن دست زورمندان و قلدران در همه جا و گستردن تعلیم و تربیت در آخرین حد امکان در همه سطوح و تفهیم کامل این مسئله که اختلاف زبان، نژاد، منطقه جغرافیایی و مانند آن‌ها، دلیل بر این نیست که مردم جهان نتوانند همانند برادران در یک خانواده زندگی کنند و در صلح و برادری و عدالت زیست نمایند.
فراهم ساختن یک اقتصاد سالم و کافی برای همه انسان‌ها، نیاز به رشد فرهنگی و بالا رفتن سطح دانش بشری از یک سو و تکامل وسائل صنعتی از سوی دیگر دارد؛ وسایلی که بتواند پیوند سریع و نزدیک و دائمی میان تمام نقاط جهان برقرار کند که آن هم بدون گذشت زمان ممکن نیست. چگونه ممکن است در صورت کندی ارتباطات، یک حکومت به وضع همه جهان رسیدگی کند؟
از روایاتی که شکل زندگی مردم جهان را در عصر قیام حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) ترسیم می‌کند، استفاده می‌شود که پیشرفت تکنولوژی و صنعت، مخصوصاً صنایع حمل و نقل و ارتباطی، در آن عصر چنان خواهد بود که قاره‌های بزرگ جهان عملا به صورت چند شهر نزدیک به هم در می‌آیند و شرق و غرب حتی حکم یک خانه را پیدا می‌کنند و مشکل زمان و مکان به کلی حل می‌شود.
آمادگی از حیث یک نیروی ضربتی انقلابی
باید گروهی هر چند که در اقلیت باشند، در این جهان پرورش یابند که هسته اصلی ارتش انقلابی آن مصلح بزرگ را تشکیل دهند. باید در میان این جهنم سوزان، گُل‌هایی برویند تا مقدمه گلستانی شوند. باید در این شوره زار نهال‌هایی تربیت شوند تا پیام‌آور بهار برای دیگران باشند. باید افرادی شجاع، فوق‌‌العاده آگاه، دلسوز، فداکار و جانباز برای این کار تربیت شوند؛ هر چند نسل‌هایی برای این منظور یکی پس از دیگری بگذرند تا ذخایر اصلی آشکار شود و عناصر اصلی انقلاب فراهم آید که این نیز زمان می‌خواهد.(۳)
پی‌نوشت:
۱٫ نعمانی، الغیبة، ص ۱۳۹٫
۲٫ نهج‌البلاغه، حکمت ۱۴۷٫
۳٫ ر.ک: ناصر مکارم شیرازی، مهدی انقلابی بزرگ، ص ۲۴۳ ـ ۲۴۰؛ حبیب‌الله طاهری، سیمای آفتاب، ص ۹۴ ـ ۹۲٫